توضیحاتی درباره پنگوئن، پاندا، مرغ مگس خوار و هوش مصنوعی گوگل
وقتی گوگل سال 1376 راه افتاد، میخواست یه موتور جستجو بشه که نتایج رو از سایت های مختلف جمع می کنه و اونا رو بر اساس میزان ارتباطشون با موضوع سرچ شده رتبه بندی می کنه. تقریبا الآن هم کم و بیش همین کارو می کنه، اما نگاه گوگل به سایت های مرتبط با موضوع سرچ شده تغییر کرده. مهم ترین بروزرسانی های گوگل (پاندا، پنگوئن، مرغ مگس خوار و هوش مصنوعی) هر کدومشون یه سری تغییرات تو نحوه رتبه بندی نتایج بوجود آوردن. وقتی گوگل روش رتبه بندیشو عوض می کنه، کار سئو هم تغییر می کنه. چون برای سئو کردن باید دید که سیستم رتبه بندی چطور عمل می کنه تا بشه رتبه سایت مشتری تو صفحه نتیجه گوگل رو بهتر کرد.
با تغییرات موتور جستجو، گوگل چه اهدافی رو دنبال می کنه؟
هدف گوگل اینه که بتونه سریع ترین و مرتبط ترین صفحه نتایج رو ارائه بده تا کاربرهاش بهترین تجربه ممکن رو داشته باشن. وقتی میخواهیم به هدف بروزرسانی های گوگل فکر کنیم، اول باید ببینیم گوگل چی داره به مشتریش عرضه می کنه؟ نتایج جستجو. پس هدف همه بروزرسانی هاش هم بالا بردن کیفیت محصولشه، یعنی مرتبط تر و مفید تر کردن نتایجی که ارائه میده.
تو کار گوگل، بهترین تجربه کاربری یعنی وقتی یه کاربر، یه عبارتی رو سرچ می کنه، بالاترین سایتی که تو صفحه نتایج میاد دقیقا همونی باشه که دنبالش می گرده. گوگل با الگوریتم های پیچیده موتور جستجو که نتایج رو بر اساس ارتباطشون جمع می کنه، سعی می کنه به این هدف برسه. حالا اینجای کار، قضیه مرتبط بودن شاید یکم پیچیده باشه و دغدغه اصلی بیشتر شرکت ها رو تحت تأثیر قرار داده.
هدف موتور جستجو اینه که نتایج مرتبط رو ارائه بده و بیشتر الگوریتم ها هم برای همین بوجود اومدن. اولش گوگل میخزید و صفحات رو جمع می کرد و برای تعیین رتبه نتایجش هم از یه سری فاکتورهای اولیه مثل مقدار استفاده از کلیدواژه استفاده می کرد. مثلا اگه یه کاربری "سینک ظرفشویی" سرچ می کرد، اولین نتیجه ای که براش میومد صفحه ای بود که بیشتر از بقیه سایت ها عبارت "سینک ظرفشویی" رو استفاده کرده بود، حالا اصلا راجع به هرچی که میخواست باشه مهم نبود. این قانون از اونجا ناشی میشد که احتمالا هر صفحه ای که چند بار عبارت سینک ظرفشویی رو تکرار کنه حتما درباره سینک ظرفشوییه. خب منطقیه، اما وقتی وبمستر ها شروع کردن که نحوه کار گوگل رو دربیارن، همه چی عوض شد.
کار با کلیدواژه ها شروع شد. سایت ها شروع کردن تا جایی که میشد کلمه کلیدی تو سایت و مقالشون چپوندن. بدون اینکه به چیزهای دیگه یا حتی به خوانایی صفحشون فکر کنن. اونموقع هنوز گوگل به این چیزها اهمیت نمیداد و طبعا برای وبمستر ها هم مهم نبود. اینجوری شد که اینترنت پر از کلیدواژه هایی شد که ربطی به خواننده نداشت و فقط یه ابزاری بود که وبمستر باهاش رتبه سایتشو بهتر کنه. درواقع این سیستم دیگه کمکی به کاربرهای گوگل که میخواستن تو اینترنت سرچ کنن نمی کرد.
گوگل هم برای اینکه نتایجش رو مرتبط تر کنه، شروع کرد یه سری بروزرسانی ها انجام داد و ده ها و صدها فاکتور دیگه رو تو رتبه بندیش در نظر گرفت تا بتونه تجربه کاربریشو بهتر کنه. تو این روش جدید، سایت ها و مطالب مفید رتبه بهتری میگرفتن.
پاندا
یکی از بیشترین تغییرات گوگل، بروزرسانی پاندا بود که زمستون سال 90 ارائه شد و هدف اصلیش این بود که سایت های با کیفیت رو بیاره بالای صفحه نتایج و سایت های بی کیفیت رو جریمه کنه و اینطوری ارتباط و کیفیت کلی صفحه نتایج رو ارتقا بده.
اولی که پاندا منتشر شد اسم نداشت و بهش لقب کشاورز دادن. چونکه خیلی از سایت هایی که اصطلاحا بهشون میگفتن مزرعه مطلب جریمه شدند. سایت های مزرعه مطلب به سایت هایی می گفتن که از اینور اونور مطلب جمع می کردن، بیشتر مطالبشون دزدی حساب میشد. در اصل این سایت ها مثل یه مزرعه پر از مطلب بودن تا بتونن تا جایی که میتونن کلیدواژه های مختلف تو خودشون جا بدن و رتبه خوبی بگیرن.
بروزرسانی پاندا بیشتر هدفش رو کیفیت محتوای سایت بود و بر اساس کیفیت سایت ها و مطالبشون، سایت ها رو ارتقا میداد یا جریمه می کرد. بعضی از بروزرسانی های گوگل فقط همون صفحه ای که خطا کرده رو جریمه می کنن، اما انگار پاندا کیفیت کلی سایت رو مد نظر قرار میداد و اگه بد بود کل سایت رو جریمه می کرد.
بعد از بروزرسانی پاندا، وقتی وبمسترها به هول و ولا افتادن که محتوای سایت ها رو ارتقا بدن، گوگل یه سری راهنمایی ها به صورت سوال ارائه داد که دید شرکت ها رو نسبت به محتوای خوب و بد باز کنه. چند تا از این راهنمایی ها اینا بودن:
- آیا مطالب توسط یه متخصص نوشته شده که به موضوع تسلط کافی داره یا بیشتر مطالب سطحی و واضحه؟
- تو سایت مطالب تکراری هم هست، مثلا دو یا چند تا مقاله مشابه یا صفحه هایی که شبیه همن و فقط کلیدواژه هاشون فرق می کنه؟
- مطالب به خوبی نوشته، ویرایش و منتشر شدند؟
- مطالب سایت، اطلاعات و تجزیه و تحلیل های معتبر و فراتر از بدیهیات هست؟
- خودتون این سایت رو به عنوان یه منبع اطلاعاتی معتبر با خانواده و دوستانتون به اشتراک میذارید؟
توجه داشته باشید که این سوالات و کلا همه لیست هایی که گوگل ارائه میده، معنیشون این نیست که الگوریتم گوگل دقیقا به این فاکتورها نگاه می کنه. اینا بیشتر فاکتورهایی هستن که به عنوان فاکتورهای نوشته با کیفیت در نظر گرفته میشن و بیشتر از اینکه رو رتبه بندی خوب تو صفحه نتایج تمرکز کنن، رو نیاز مخاطب تمرکز دارن.
برای اینکه مدیرهای سایت ها بتونن با بروزرسانی پاندا کنار بیان، گوگل بیشتر تشویقشون میکرد که بجای تمرکز رو جزئیات بی اهمیت، مسائل رو کلی ببینن. هدف اصلی پاندا ارتقای سایت هایی بود که میتونستن منبع خوبی از مطالب با کیفیت باشن و در نتیجه تجربه کاربری بهتری رو ارائه می کردن. اینطوری محصول گوگل (صفحه نتایج) هم بهتر میشد. برای همین سایت هایی میتونستن رتبه های خوب بگیرن که مطالب عمیق با کیفیت می نوشتن.
هنوزم بروزرسانی پاندا کار می کنه و به طور منظم تجدید و تازه میشه. هر بار که این تجدید انجام میشه، موتور جستجو یه تصویر تازه از سایت میگره و اونو با فهرست محدودیت هاش مقایسه می کنه تا کیفیت سایتو چک کنه.
پنگوئن
بروزرسانی پنگوئن برای اولین بار بهار سال 1391 منتشر شد و علاوه بر مبارزه با انبار کردن کلیدواژه ها، این بار مقابله با پیوندهای اسپم هم تو دستور کار خودش داشت. اگه به سایت های دیگه لینک بدید یا سایت های دیگه به شما لینک بدن، یه مثبت بزرگ از موتورهای جستجو میگیرید، چون وقتی یه مطلب یا یه سایت بک لینک بگیره نشونه اینه که به نظر بقیه مفید بوده. هرچند وبمسترها، مثل کلیدواژه ها، بازم یه راهی پیدا کردن که اینم خراب کنن، با تبادل لینک با سایت های دیگه و درست کردن مزرعه لینک. اینجوری وبمسترها میتونستن بدون اینکه واقعا مطالب مفیدی بنویسن، فقط با درست کردن لینک، رتبه یه سایت رو بهتر کنن. هدف اصلی بروزرسانی پنگوئن جریمه کردن سایت هایی بود که میخواستن با این روش ها رتبه شونو ارتقا بدن.
الگوریتم پنگوئن هم مثل پاندا، به وسعت سایت بود. یعنی پیوندهای ضعیف و بد رتبه کل سایت رو تحت تأثیر قرار می داد، نه فقط همون صفحه ای که لینک ها توش بود. ضمنا این الگوریتم دونه دونه دنبال بک لینک ها نمی گشت، بلکه به نسبت لینک های خوب به بد نگاه می کرد. اگه یه سایتی بیشتر پیوندهاش بد بودن، رتبه کل سایت میومد پایین.
دقت الگوریتم طوریه که میتونه بک لینک هایی که طبیعی ایجاد شدن رو از لینک های اسپم یا بی کیفیت تشخیص بده. یعنی، اگه مدیر یه سایتی فکر کنه مطالب شما خوبه و بخواد به سایتتون لینک بده، این لینک بعنوان یه لینک با کیفیت حساب میشه.
بروزرسانی های پنگوئن هم مثل پاندا، هنوز هر از گاهی ارائه میشن. با این بروزرسانی ها، سایت های ضعیف جریمه میشن و بعضی وقت ها حتی کامل حذف میشن و اونایی که تجربه کاربری خوبی داشته باشن، رتبه های خوب میگیرن.
مرغ مگس خوار
تا قبل از اینکه مرغ مگس خوار ارائه بشه، الگوریتم کلی گوگل هیچ اسمی نداشت. حالا اسمش شده مرغ مگس خوار. گوگل با این اسم میخواد بگه هم سریعه و هم دقیق. مرغ مگس خوار شهریور سال 92 رسما معرفی شد اما در اصل از یه ماه قبلش داشت کار می کرد. این بروزرسانی گوگل هیچ چیز جدیدی به نحوه رتبه بندی سایت ها اضافه نکرد، اما تو نحوه تفسیر گوگل از عبارت هایی که مردم سرچ می کردن تغییرات بزرگی بوجود آورد.
تو مرغ مگس خوار، گوگل به جای اینکه فقط بعضی از قسمت های الگوریتم هاشو بروزرسانی کنه، کلا مرغ مگس خوار رو جایگزین پاندا و پنگوئن کرد. در واقع بروزرسانی مرغ مگس خوار یه الگوریتم جدیده که با تفکر "جستجوی محاوره ای" بوجود اومد.
جستجوی محاوره ای به این اشاره داره که مدل تایپ کردن مردم با مدل حرف زدنشون فرق داره. موقع حرف زدن باید از جملات کامل و کلمات بیشتری استفاده کنن تا بتونن منظورشونو برسونن، اما موقع تایپ کردن یه عبارت برای جستجو، فقط با چند کلمه ی مرتبط کفایت می کنه. گوگل با مرغ مگس خوار بهتر میتونه بفهمه منظور کاربر از چیزی که سرچ می کنه چیه. مرغ مگس خوار علاوه بر اینکه به کلماتی که تایپ شده نگاه می کنه، زمینه این کلمه ها هم در نظر میگیره. مثلا کلمه "مکان" وقتی بخواهید مکان پیتزا فروشی رو سرچ کنید با وقتی که بخواهید دنبال مکان زندگی بگردید، تو دو تا زمینه مختلف بکار رفته. با بروزرسانی مرغ مگس خوار گوگل بهتر میتونه فرق این دو تا رو تشخیص بده.
بیشتر متخصص ها فکر می کنن یکی از هدف های بروزرسانی مرغ مگس خوار، بهبود جستجوی صوتی گوگل هم بود، چون وقتی یه کاربر یه عبارتی رو تایپ می کنه از ترکیب کلماتی متفاوتی استفاده می کنه نسبت به وقتی که صحبت می کنه. با مرغ مگس خوار میشه تضمین کرد که مردم تو هر دو موقعیت بهترین نتیجه رو بگیرن.
گوگل گفته مرغ مگس خوار رو رتبه بیشتر سایت ها تأثیر خاصی نداره. این بروزرسانی فقط برای بهبود تجربه کاربری ارائه شده و طرز دید موتور جستجو به سایت ها رو تغییر نمیده. حتی اگر هم تغییر بده، نحوه ایجاد مطلب رو تغییر میده. اینطوری بیشتر تمرکز میره رو این که مطلبی که نوشته میشه به سوال خاصی جواب بده، نه اینکه فقط یه سری اطلاعات ارائه بده.
اگه بخوام جایگاه مرغ مگس خوار رو نسبت به پاندا و پنگوئن با یه مثال نشون بدم، مرغ مگس خوار رو باید مثل موتور ماشین در نظر بگیرید و پاندا و پنگوئن دو تا از قطعات تشکیل دهنده این موتور هستن.
هوش مصنوعی
همونطور که مرغ مگس خوار از پاندا و پنگوئن متفاوته، هوش مصنوعی هم کلا یه چیز دیگست که با این سه تا فرق داره. در واقع هوش مصنوعی اصلا یه بروزرسانی الگوریتم حساب نمیشه. هوش مصنوعی بیشتر شبیه یه ابزاره که موتور جستجو با کمک این ابزار دقت الگوریتم هاشو بالا میبره. البته اینم بگم، درسته که هوش مصنوعی خودش یه الگوریتم نیست، اما بخشی از مرغ مگس خوار حساب میشه. خب بهرحال مرغ مگس خوار حالا الگوریتم کلی گوگله دیگه. هوش مصنوعی و پاندا و پنگوئن و چیزهای دیگه هرکدوم جزئی از الگوریتم کلی مرغ مگس خوار رو میسازن.
اولین گزارشی که از وجود هوش مصنوعی خبر داد به مهر سال 94 برمیگرده. اون موقع گوگل اعلام کرد که چند ماهه داره از یه سیستم ماشین یادگیری هوش مصنوعی برای رتبه بندی نتایج جستجوش استفاده می کنه. سیستم ماشین یادگیری، سیستمیه که ماشین – یعنی کامپیوتر- یه مهارت یا کار جدید به خودش یاد میده، بدون اینکه لازم باشه یه انسان هدایتش کنه یا یه برنامه کنترلش کنه.
اهمیتش اونجا مشخص میشه که محقق ارشد گوگل میگه، 15% عبارت هایی که مردم در طول روز سرچ می کنن عبارت هایی هستن که گوگل قبلا ندیده. و چون هوش مصنوعی در مواجهه با مفاهیم تازه میتونه خودشو آموزش بده، تو تفسیر سوال های مبهم استاده. هرچی بیشتر از اطلاعاتی که مردم تو گوگل وارد می کنن و داده هایی که منظما بهش داده میشه یاد بگیره، تو تفسیر انواع و اقسام عبارت هایی که جستجو میشه ماهرتر و زبردست تر میشه. هوش مصنوعی بعد از محتوای صفحه و پیوندها، سومین عامل مهم برای تعیین رتبه موتور جستجو به حساب میاد.
نکته جالب اینجاست که هوش مصنوعی تغییر خاصی برای کاربرهای موتورهای جستجو بوجود نیاورده، هرچند طبق گفته خود گوگل، سرچ های اینترنتی رو راحت تر کرده و نتایج دقیق تری رو سریع تر ارائه میده. اما به هر حال یه عامل مهم تو رتبه بندی به حساب میاد و حتی به احتمال زیاد برای آینده موتور جستجوی گوگل هم خیلی مهم و حیاتی باشه.