در هر بازاری عرضه و تقاضا است که هر اول را می زند، بنابراین نرخ ارز یا برابری پول ملی با پول های خارجی از این قاعده مستثنی نیست.
عوامل داخلی در ارزش پول ملی و آینده اقتصادی و سیاسی کشور موثر هستند. از این عوامل می توان به ثبات اقتصادی و سیاسی، امنیت اجتماعی و اقتصادی، آزادی در رقابت و شفافیت اقتصادی، سیاست های پولی و اقتصادی مناسب با زمان، حاکمیت و رعایت قانون، سیستم حکومتی و قضایی می توان اشاره نمود.
عوامل خارجی نیز در این تغییر نرخ برابری ارز موثر هستند، از جمله وضعیت اقتصادی سایر کشورها، اوضاع اقتصادی و سیاسی منطقه و جهان، سیاست و رویکردهای اقتصاد بین المللی و از این قبیل به اضافه مکانیسم و سیاست های قیمت گذاری و عرضه ارزهای خارجی در مقابل تقاضا می توان اشاره کرد.
تغییرات شدید و یا برنامه ریزی نشده در نرخ ارز می تواند نشان دهنده ی عدم ثبات اقتصادی و نگرانی های فعالان و بازیگران اقتصادی باشد. و این نوسان می تواند بر رشد و روند سرمایه گذاری، رشد اقتصادی و اشتغال تاثیر چشمگیری بگذارد. و بحث همیشگی کنترل دستوری اقتصاد و ارز و قیمت گذاری دستوری اگر چه در طول سالیان در کشور ما استفاده شده است، اما تاثیرات منفی آن نیز از چشم کارشناسان پنهان نمانده است.
اما قیمت ارز از نظر کارشناسان اقتصادی می بایست مانند هر بازاری تابع عرضه و تقاضای بازار باشد. اما اصلاح نرخ ارز به شکل دستوری برای اقتصاد مضر بوده و می بایست تلاش دولت در زمینه ی ثبات و رشد اقتصادی به کار گرفته شود.
در سال های گذشته مردم ما به این تجربه رسیده اند که چطور تغییر در نرخ ارز می تواند در زندگی روزمره آن ها تاثیر بگذارد. ارز خارجی، سرمایه ایی است که از صادرات نفتی و غیر نفتی برای کشور حاصل می شود. حال در صورتی که این ارز به کشور انتقال یابد و یا امکان معامله کردن آن در بازارهای بین المللی و داخلی کشور فراهم شود. چون گاه پیش می آید که ارز و طلب های کشورمان در کشوری دیگر به گرو رفته، بلوکه شود و هزار مانع برای استفاده کردن از آن بوجود آید.
برای مثال در سال ۱۳۹۰ و ۱۳۹۱ به دلیل سیاست هیجانی و تهاجمی و شعاری دولت وقت و متاسفانه همراهی دیگر نهادهای تصمیم گیر، ناگهان نرخ ارز در بازار تا سه برابر افزایش یافت. این افزایش تاثیرات مخربی بر اقتصاد به جا گذاشت که ترمیم آن نیاز به سالها زمان و سیاست مدبرانه و برنامه ریزی و همراهی ارکان کشور دارد. و علاوه بر آن بدی روابط خارجی و تحریم های اقتصادی پل های ارتباط اقتصادی ضعیف گذشته کشورمان را با سایر کشور ها از میان برداشت.
محدودیت مقدار ارز، نوسان ارزش پول ملی و عدم ثبات سیاسی و اقتصادی موجی از حس نا امنی را برای توده مردم به وجود می آورد، که بطور غریزی مردم را به سمت تبدیل ریال و خرید ارز خارجی یا احتکار محصولات وارداتی سوق می دهد. حرکتی که قیمت ارز را بالاتر برده، ارزش پول ملی و سرمایه گذاری را کاهش داده، دلالی را رونق می دهد و در این چرخه به سختی می توان بطور کلی سودی واقعی برای کشور بدست آورد. ارز های خریداری شده از یک سو در خانه ها جمع می گردد، یعنی سرمایه ملی بجای گردش بعلت عدم اعتماد مردم به شرایط اقتصادی و موسسات مالی (بخصوص در زمینه ارزی) راکد می شود. معجونی سر درد آورد برای مردم و فرصتی برای رانت خواران و دلالان.
تاثیر ارز بر تعرفه خدمات وب سایت ها
اما این تغییر نرخ ارز چطور می تواند بر تعرفه خدمات وب تاثیر بگذارد. در راستای افزایش نرخ ارز است که تمام اغلام وارداتی از برنج گرفته تا تجهیزات کشاورزی، مواد اولیه تا محصول نهایی، اغلام ضروری و غیر ضروری افزایش قیمت پیدا می کنند.
در صنعت وب نیز ما احتیاجاتی داریم که همگی بجز نیروی انسانی از خارج کشور و با ارز تهیه می شود. لازم نیست راه دوری برویم. دستگاه های کامپیوتری که تیم توسعه، طراحی و پشتیبانی وب سایت از آن استفاده می کند، کابل و تجهیزات شبکه، سرور ها تمام اغلام وارداتی هستند. هاست های وب سایت ها، چه هاست های داخلی و چه خارجی افزایش قیمت دارند و خواهند داشت. در این میان شاید قیمت هاست است که بلافاصله افزایش می یابد.
هاست های خارجی که هزینه آن بشکل ارز خارجی پرداخت می شود در همان روز نرخ ارز بر آن تاثیر می گذارد و هاست های داخلی به همان نسبت به دلیل وارداتی بودن تجهیزات به ارز وابسته هستند، نیز افزایش قیمت را تجربه خواهند کرد.
سایر خدمات وب مانند Google Adwords که با دلار خریداری می شوند نیز تحت تاثیر مستقیم و بلافاصله این افزایش نرخ ارز قرار می گیرند.
فرصت ها
اما در این میان شاید فرصتی برای توسعه کسب و کار در حوزه انفورماتیک برای کشور مان وجود داشته باشد. کمی هزینه نیروی انسانی و اختلاف نرخ ارز داخلی و خارجی می تواند فرصت های کسب و کار را به کشور ما بیاورد. با توسعه زیر ساخت های اینترنت، آشنایی بیشتر و حرفه ایی نیروی کار با زبان انگلیسی و از همه مهم تر برقراری خط نقل و انتقالات بانکی می تواند مشاغلی را در زمینه توسعه و خدمات انفورماتیک به کشور ما بیاورد. هم اکنون ما در دارکوب توانسته ایم مقدار کمی از این فرصت را استفاده کنیم. اما متاسفانه موانع زیاد از جمله مسائل زیرساختی (بخصوص اینترنت) و اقتصادی و سیاسی هنوز سد راه دست یابی ما به این فرصت ها هستند.
و شاید به گفته کارشناسان بهترین راه حل برای کمک به ثبات نرخ ارز آزاد سازی قیمت از یک سو و از سوی دیگر توسعه روابط سیاسی و اقتصادی بین المللی است. بطور قطع می توان گفت ایجاد هر گونه التهاب در این حوزه ها می تواند به طور مستقیم بر شادابی و بهبود فضای کسب و کار تاثیر منفی بگذارد.
کلام آخر
برای رشد اقتصادی و سرمایه گذاری هیچ چیز مثل ثبات مهم نیست. متاسفانه نوسان نرخ ارز برای صاحبان کسب و کار و مصرف کنندگان بجز ضرر چیزی ندارد و سود تنها نصیب دلالان می شود. اگر ما در ایران به نوسانات تا حدی عادت کرده ایم، با این حال بدیهی است که در طی سالیان این تغییرات برای مردم و صاحبان کسب و کار هزینه های جبران ناپذیری را ایجاد و فرصت های رشد را از بین برده است. امید است در برنامه ریزی های آینده دولت با توسعه روابط خارجی و همکاری ارکان های حکومتی و سیاست های اقتصادی مدبّرانه کمتر شاهد مشکلات اقتصادی برای مردم و فعالان کسب و کار باشیم.